Θεωρίες μάθησης

1.Συμπεριφοριστικές θεωρίες μάθησης

Συμπεριφορισμός (μπιχεβιορισμός) : η μάθηση είναι διαδικασία πρόσκτησης της γνώσης.

Watson, Skinner, Pavlov

Οι συμπεριφοριστές μελετούν μόνο τις εξωτερικές αντιδράσεις των ατόμων και απορρίπτουν τις υποθέσεις για τις εσωτερικές νοητικές διεργασίες.

Μάθηση: σύνδεση ερεθισμάτων -->ανταπόκρισης

                 επανάληψη-->ενίσχυση της μάθησης

·        Η προς διδασκαλία ύλη αναλύεται σε επιμέρους τμήματα τα οποία διδάσκονται με βαθμιαία πρόοδο από τα απλά προς τα σύνθετα.

·         Στις απαντήσεις των μαθητών θα πρέπει να υπάρχει ταχεία ανατροφοδότηση.

·        Οι ερωτήσεις που δεν απαντώνται από τους μαθητές τίθενται ξανά (με άλλη σειρά και διαφορετική διατύπωση) έως ότου ο μαθητής απαντήσει σωστά.

Μοντέλα διδασκαλίας

1. Προγραμματισμένη διδασκαλία (Skinner)

2. Διδακτικός Σχεδιασμός (Gagne) : για την προετοιμασία προγραμμάτων και μαθημάτων κατάρτισης.

Λογισμικά και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

Τα λογισμικά που βασίζονται σε αυτή την θεωρία είναι:

·        tutorials :λογισμικά καθοδήγησης και διδασκαλίας

·        drill and practice : λογισμικά πρακτικής εξάσκησης

Τα λογισμικά αυτά είναι κατάλληλα :

·        για δεξιότητες χαμηλού επιπέδου=εκτέλεση πράξεων, απομνημόνευση

·        για την αξιολόγηση των μαθητών

·        για εποπτική διδασκαλία

Συμπέρασμα: ο συμπεριφορισμός επιδρά στην σχεδίαση και χρήση των ΤΠΕ γιατί δίνει έμφαση στην ενεργό συμμετοχή του μαθητή, στην εξάσκηση, στην ενθάρρυνση και στην ταχεία ανάδραση.
-------------------------------------------------------------------------------------

2. Γνωστικές θεωρίες μάθησης

Κονστρουκτιβισμός : η μάθηση είναι διαδικασία δημιουργίας της γνώσης

·        δίνει σημασία στις εσωτερικές νοητικές διεργασίες του ατόμου

·        η μάθηση δεν μεταδίδεται --> είναι μια διαδικασία προσωπικής κατασκευής της γνώσης που εδράζεται πάνω σε προγενέστερες γνώσεις (οι οποίες τροποποιούνται για να συζευχθούν με την νέα γνώση).

α) Ο εποικοδομιτισμός του J. Piaget (στον αντίποδα του συμπεριφορισμού)

Ο κάθε μαθητής κατασκευάζει την γνώση με τον δικό του τρόπο ενεργητικά και δεν αποτελεί ένα παθητικό υποδοχέα πληροφοριών και γνώσεων --> αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του.

β) Ανακαλυπτική μάθηση του J. Bruner

Ο μαθητής ανακαλύπτει τη γνώση μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες (πείραμα, επαλήθευση ,διάψευση) --> σταδιακή ανακάλυψη των εσωτερικών δομών που διέπουν ένα φαινόμενο συντελούν στη βαθύτερη κατανόησή του από τον μαθητή --> σταδιακή ανακάλυψη της γνώσης--> ο εκπαιδευτικός μπορεί καθοδηγήσει --> καθοδηγούμενη ανακάλυψη. Δίνει βαρύτητα στον κοινωνιοπολιτισμικό παράγοντα.

γ) Η θεωρία της επεξεργασίας της πληροφορίας

Εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα

όσα σχεδιάζονται με βάση τις γνωστικές θεωρίες μάθησης πρέπει:

·        να υποστηρίζουν την ιδέα της οικοδόμησης της γνώσης από τον ίδιο το μαθητή

·        να ενθαρρύνουν την προσωπική έκφραση των μαθητών και την προσωπική τους εμπλοκή

·        να παρέχουν πολλαπλές αναπαραστάσεις των εννοιών, σχέσεων και των οντοτήτων που είναι υπό διαπραγμάτευση

·        δεν πρέπει να υποδεικνύουν ορθές διαδικασίες, να αφήνουν τον μαθητή να εκφράσει την άποψή του, έστω και λανθασμένη και να υποστηρίζουν την διαδικασία της κοινωνιογνωστικής σύγκρουσης (= τα γεγονότα ή τα επιχειρήματα άλλων μαθητών ανατρέπουν τις λανθασμένες αντιλήψεις του μαθητή).

Logo : εκπαιδευτικά λογισμικά ανοικτού τύπου που είναι κατασκευασμένα με βάση τις γνωστικές θεωρίες μάθησης.
-----------------------------------------------------------------------------------

3. Κοινωνιοπολιτισμικές θεωρίες

Κοινωνιοπολιτισμός: η μάθηση είναι αποτέλεσμα της συμμετοχής σε κοινωνικές ομάδες---> οι θεωρίες μάθησης προσδίδουν ένα σημαντικό ρόλο στην κοινωνική αλληλεπίδραση.

Εκπρόσωποι: L. Vygotsky, Doise, Mugny, Wenger

Αποδίδουν μεγάλη σημασία στη γλώσσα.

Kοινωνιοπολιτισμικές-κοινωνιογνωστικές θεωρίες:

α) Ζώνη εγγύτερης ή επικείμενης ανάπτυξης: είναι σύνολο γνώσεων που ο μαθητής μπορεί να δημιουργήσει με τη βοήθεια του περιβάλλοντος και όχι μόνος.Ο ρόλος του εκπαιδευτικού, του σχολείου και του περιβάλλοντος του μαθητή είναι σημαντικός.

β) Θεωρίες της δραστηριότητας (activity theory)

γ) Θεωρίες της εγκαθιδρυμένης μάθησης και της κατανεμημένης νόησης (situated cognition, distribuated cognition)

Υποστηρίζουν την συνεργατική μάθηση: το μάθημα θα πρέπει να ενθαρρύνει τη συνεργασία των μαθητών και την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα:

 Web2.0 και η κοινωνική δικτύωση. Όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα είναι συμβατά με αυτές τις θεωρίες γιατί περιλαμβάνουν υπηρεσίες επικοινωνίας και συνεργασίας. Οι θεωρίες αυτές ευνόησαν το μοντέλο του μαθητή που συνεργάζεται με τη βοήθεια των ΤΠΕ αντί να προσπαθούν ατομικά να επιλύσουν τα προβλήματα.

--------------------------------------------------------------------------------------

ΣΥΝΟΨΗ

Θεωρίες μάθησης

Συμπεριφορισμός: δίνει σημασία στην παρατηρούμενη εξωτερική συμπεριφορά----> βρίσκεται σε υποχώρηση αν και ένα μεγάλο ποσοστό εκπαιδευτικών λογισμικών στηρίχθηκαν στις συμπεριφοριστικές θεωρίες. Κατηγορίες δραστηριοτήτων όπως της εξάσκησης βασίζονται στον συμπεριφορισμό.

Γνωστικές και κοινωνιοπολιτισμικές θεωρίες: βρίσκονται στο επίκεντρο και λειτουργούν συμπληρωματικά. Υποστηρίζουν ότι η γνώση δεν μεταβιβάζεται στον μαθητή αλλά δημιουργείται από τον μαθητή ο οποίος δρα και επικοινωνεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Το περοβάλλον του μαθητή περιλαμβάνει:

• την υλικοτεχνική υποδομή, μέρος της είναι και το λογισμικό που χρησιμοποιείται
• τους συμμαθητές
• τους εκπαιδευτικούς
• άλλα άτομα
• τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένα όλα αυτά τα στοιχεία

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να οργανώσει διδακτικές καταστάσεις ώστε ο μαθητής να έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί, να διερευνήσει και να αλληλεπιδράσει με το περιβάλλον του προκειμένου να οικοδομήσει την γνώση.